|Giới thiệu lễ hội Ramưwan – Tết tâm linh giữa lòng cát trắng
Khi mùa hè chạm ngõ miền Trung, vùng đất nắng gió Ninh Thuận lại rộn ràng trong không khí thiêng liêng của lễ hội Ramưwan – một trong những lễ hội tâm linh sâu sắc và độc đáo nhất của người Chăm Bàni.
Khác với lễ hội Katê rộn ràng sắc màu tại đền tháp, Ramưwan diễn ra lặng lẽ hơn, sâu lắng hơn, như một cuộc trở về với cội nguồn.
Đây là dịp để người Chăm Bàni tỏ lòng thành kính với tổ tiên, thể hiện đạo hiếu, đồng thời cũng là lúc để các gia đình quây quần, nối kết cộng đồng.
Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hội Ramưwan
Lễ hội Ramưwan được tổ chức hàng năm theo âm lịch của Hồi giáo, trùng với thời điểm lễ Ramadan nhưng mang bản sắc riêng của người Chăm Bàni.
Đây không phải là một lễ tôn giáo bắt buộc, mà là một mùa lễ hiếu – nơi người sống hướng về người đã khuất bằng nghi thức dân gian.
Với người Chăm Bàni, Ramưwan không đơn thuần là nghi thức, mà là một phần máu thịt trong đời sống tinh thần.
Họ tin rằng, qua mỗi mùa lễ, sự kết nối giữa các thế hệ được bồi đắp và gìn giữ như chính văn hóa Chăm trong cát bụi thời gian.
Nghi lễ chính trong lễ hội Ramưwan
Dọn mộ và cúng tổ tiên tại Gur
Mở đầu mùa lễ là nghi thức dọn dẹp nghĩa trang Gur – nơi an nghỉ của tổ tiên. Cỏ được nhổ sạch, mộ được bồi đất, trang trí lại tươm tất.
Ngày hôm sau, các chức sắc và tín đồ mang lễ vật lên mộ – cơm, nước, rượu, thuốc – dâng cúng như mời ông bà trở về dùng bữa.
Khác với tang lễ đầy nước mắt, nghi thức này ấm cúng và đầy tính sẻ chia, thể hiện niềm tin rằng tổ tiên vẫn hiện hữu quanh mình.
Lễ Mukei Tamâ – Cúng ông bà tại gia đình
Sau phần lễ ngoài mộ, các gia đình tiến hành lễ Mukei Tamâ tại nhà – một mâm cúng lớn được chuẩn bị, trẻ nhỏ được mặc đồ mới, người lớn mời nhau ăn uống, chúc tụng.
Đây cũng là dịp con cháu xa quê trở về, làm mới lại tình thân sau một năm xa cách.
Không khí trong những ngôi làng Chăm trở nên rộn ràng, nhưng không huyên náo – mà thấm đẫm tình cảm gia đình, cộng đồng.
Mở cửa chùa Bàni – Giao thoa linh thiêng
Trong suốt tháng Ramưwan, các chùa Bàni mở cửa để tín đồ vào hành lễ. Người dân đến đây để dâng lễ ông bà, và cầu nguyện cho một năm bình an, mùa màng tươi tốt.
Điều đặc biệt là trong lễ này, Po Awluah (Thánh Allah) được tôn thờ sau tổ tiên, thể hiện bản sắc Hồi giáo bản địa hóa rất riêng của người Chăm Bàni.
Chùa không trang nghiêm lạnh lẽo, mà là nơi kết nối tâm linh giữa người sống và người khuất – ấm áp như một mái nhà.
Vai trò của phụ nữ trong lễ hội Ramưwan
Phụ nữ Chăm Bàni đóng vai trò không thể thiếu trong từng nghi lễ. Họ là người chuẩn bị mâm cúng, chăm lo lễ phục và giữ ngọn lửa văn hóa cháy trong từng góc bếp, từng nếp nhà.
Trong ngày lễ, hình ảnh người mẹ quấn khăn, tay nâng khay lễ bước ra nghĩa trang Gur là biểu tượng đẹp nhất của sự thành kính và tình thân.
Không ồn ào. Không phô trương. Mọi cử chỉ, ánh mắt đều chất chứa đạo hiếu và lòng biết ơn với tổ tiên.
Trẻ em và thế hệ kế thừa văn hóa
Lễ hội Ramưwan cũng là một “trường học không bảng đen”. Trẻ em được dạy về đạo lý, nghi thức và bản sắc thông qua trải nghiệm thực tế.
- Chúng được mặc áo mới, nhận lời chúc tụng, nghe kể chuyện cổ từ ông bà.
- Tham gia rước lễ, dọn cỗ, cùng người lớn cúng tổ tiên.
- Từng bước, Ramưwan đi vào tiềm thức – lặng lẽ mà bền bỉ.
Không gian lễ hội trở thành nơi truyền thụ văn hóa không lời, giúp thế hệ trẻ gắn kết với cội nguồn.
Khám Phá Thêm: Tết người Chăm – Phong tục đón năm mới độc đáo ở Ninh Thuận
Kinh nghiệm tham dự lễ hội Ramưwan Ninh Thuận
Thời gian lý tưởng
Lễ hội Ramưwan dự kiến rơi vào khoảng tháng 3 đến tháng 5 âm lịch hằng năm (tương đương tháng 4 đến tháng 6 dương lịch).
Bạn nên liên hệ với ban quản lý văn hóa Chăm Bàni tại Ninh Thuận hoặc theo dõi thông tin chính thức từ địa phương để có lịch trình cụ thể.
Những điểm không thể bỏ qua
- Nghĩa trang Gur – nơi tổ chức các nghi lễ cúng mộ thiêng liêng nhất.
- Chùa Bàni Hữu Đức hoặc Thành Tín – nơi bạn có thể cảm nhận trọn vẹn không gian tâm linh người Chăm Bàni.
- Làng dệt Mỹ Nghiệp – nơi lưu giữ tinh hoa thổ cẩm gắn liền với trang phục trong lễ hội.
Những điều nên lưu ý
- Trang phục: Nên mặc áo dài tay, lịch sự khi vào khu vực hành lễ.
- Ứng xử: Không chụp ảnh khi chưa xin phép. Giữ im lặng trong khu cúng.
- Hướng dẫn viên địa phương: Giúp bạn hiểu sâu hơn về nghi thức và ý nghĩa lễ hội.
Khám Phá Thêm: Lễ hội Cầu Ngư Ninh Thuận – Hành trình tâm linh giữa lòng biển cả
Câu hỏi thường gặp về lễ hội Ramưwan
1. Người ngoài có thể tham gia lễ hội Ramưwan không?
Có. Người dân địa phương rất thân thiện và chào đón du khách. Tuy nhiên, bạn cần tôn trọng phong tục, giữ thái độ lịch sự và không làm gián đoạn nghi lễ.
2. Lễ hội Ramưwan khác gì lễ hội Katê?
- Katê thuộc tín ngưỡng Chăm Balamon và thường tổ chức tại đền tháp.
- Ramưwan thuộc Chăm Bàni và diễn ra chủ yếu tại nghĩa trang và trong gia đình.
- Mỗi lễ đều có bản sắc riêng, phản ánh sâu sắc đời sống tinh thần người Chăm.
3. Có cần chuẩn bị gì đặc biệt khi tham gia?
Bạn chỉ cần giữ tâm thế kính trọng, ăn mặc giản dị và mang theo một chút lòng tò mò khám phá là đủ. Nếu đi cùng người địa phương, hãy để họ hướng dẫn và đồng hành.
4. Lễ hội Ramưwan tổ chức vào thời điểm nào?
Lễ hội Ramưwan thường diễn ra vào khoảng tháng 3 đến tháng 5 âm lịch, tương ứng với tháng 4 đến tháng 6 dương lịch. Thời gian cụ thể mỗi năm sẽ được cộng đồng người Chăm Bàni ấn định theo lịch Hồi giáo bản địa, nên du khách cần theo dõi thông báo từ địa phương hoặc hỏi trực tiếp người dân trong làng Chăm.
5. Có cần chuẩn bị gì đặc biệt nếu muốn tham gia lễ Ramưwan?
Bạn không cần lễ vật. Chỉ cần chuẩn bị tâm thế tôn trọng văn hóa địa phương, ăn mặc gọn gàng, không phản cảm. Tốt nhất nên đi cùng người dân địa phương hoặc hướng dẫn viên am hiểu văn hóa Chăm Bàni để hiểu rõ nghi lễ và không vô tình phạm húy.
Kết Bài: Lễ hội Ramưwan – Cội nguồn, linh thiêng và đầy nhân văn
Lễ hội Ramưwan không chỉ là một dịp lễ – mà là một hành trình văn hóa sống động giữa đời thường. Ramưwan không chỉ là lễ. Nó là nhịp đập thiêng giữa lòng văn hóa Chăm. Từ nghĩa trang Gur phủ trầm hương đến từng mái nhà đầy tiếng cười, Ramưwan là nơi hiện hữu của lòng hiếu kính, sự đoàn kết và bản sắc vững bền của người Chăm Bàni tại Ninh Thuận.
Bên cạnh Ramuwan, Ninh Thuận còn có hàng loạt lễ hội mang đậm tinh thần cộng đồng và tín ngưỡng dân gian. Xem thêm các sự kiện đặc sắc tại chuyên mục Lễ Hội – Văn Hóa Ninh Thuận.
